QĐND - Trong bản phúc trình có tiêu đề “Mạng lưới trại
cải tạo: Lao động cưỡng bức và các dạng bạo hành khác ở các trại cai nghiện ở
miền Nam Việt Nam" vừa công bố, Tổ chức Theo dõi nhân quyền (Human Rights
Watch-HRW) đã nói rằng, người cai nghiện ở các trung tâm của Việt Nam bị
"tra tấn và cưỡng bức lao động"(!)
Quan điểm của Nhà nước Việt Nam về phòng, chống ma túy nói
chung, cai nghiện ma túy nói riêng là rất rõ ràng. Tại cuộc tiếp xúc với Phó
thủ tướng Trương Vĩnh Trọng ngày 27-9-2010, Tiến sĩ Nafis Sadik-Đặc phái viên
của Tổng thư ký Liên hợp quốc về HIV-AIDS tại châu Á-Thái Bình Dương ghi nhận:
“Một điểm nổi bật của Việt Nam là việc thể hiện rõ cam kết chính trị của các
cấp lãnh đạo trong công cuộc phòng, chống ma túy...”.
Theo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống
ma túy (năm 2000) có thể coi người nghiện ma túy là người bệnh, hành vi sử dụng
ma túy trái phép không phải là tội phạm mà là hành vi vi phạm pháp luật về mặt
hành chính và được xử lý theo quy định của luật hành chính. Người nghiện ma túy
gây hậu quả nhiều mặt đối với xã hội, đặc biệt là ảnh hưởng đến tâm lý, sức
khỏe, hành vi, nhân cách của chính bản thân người nghiện. Việt Nam coi đa số
người nghiện ma túy là lầm lỡ, sa ngã và họ là những nạn nhân đáng thương cần
được cứu giúp. Vì vậy, trước hết cần động viên, khuyến khích người nghiện đi
cai với các hình thức cai tự nguyện khác nhau. Cai nghiện tự nguyện tại trung
tâm được áp dụng đối với người nghiện ma túy không thuộc diện cai nghiện bắt
buộc xin cai nghiện tự nguyện. Khi đi cai nghiện tự nguyện, luật pháp Việt Nam
không coi họ là đối tượng bị xử lý hành chính.
Đưa đi cai nghiện bắt buộc tại các Trung tâm Chữa bệnh-Giáo
dục-Lao động xã hội là một biện pháp được áp dụng đối với người nghiện đã lệ
thuộc quá nhiều vào ma túy, cai nghiện tại gia đình, cộng đồng hoặc đã cai tại
trung tâm mà không có kết quả, tái nghiện nhiều lần. Biện pháp này thể hiện rõ
tính nhân văn, nhằm hỗ trợ, giúp đỡ người nghiện không có đủ khả năng cai
nghiện tự nguyện có thời gian tránh xa ma túy, vượt qua chính mình và nhận thức
được tác hại của sự lệ thuộc vào ma túy. Đồng thời, cung cấp cho người nghiện
các kỹ năng sống, kỹ năng nghề nghiệp để tìm việc làm, ổn định cuộc sống, tái
hòa nhập cộng đồng. Quan điểm của Việt Nam là hoàn toàn phù hợp với Nguyên tắc
điều trị nghiện ma túy hiệu quả mà Viện Nghiên cứu Quốc gia về lạm dụng ma túy
thuộc Bộ Y tế và Dịch vụ con người Hoa Kỳ đã đưa ra, được Cơ quan Phòng, chống
tội phạm và ma túy của Liên hợp quốc và Tổ chức Y tế thế giới tán thành.
Quy trình cai nghiện cho người nghiện ma túy tại các Trung
tâm Chữa bệnh-Giáo dục-Lao động xã hội và cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện ở
Việt Nam được chia làm 5 giai đoạn (theo Thông tư liên tịch số
41/2010/TTLT-BLĐTBXH-BYT của liên bộ: Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội và Bộ Y
tế) bao gồm: Tiếp nhận, phân loại, điều trị cắt cơn, giải độc (5% thời gian);
Điều trị các bệnh nhiễm trùng cơ hội (5%); Giáo dục, tư vấn, phục hồi hành vi
nhân cách (30%); Lao động học nghề (40%) và giai đoạn phòng, chống tái nghiện,
chuẩn bị cho người nghiện tái hòa nhập cộng đồng (20%). Thời gian thực hiện quy
trình từ 1 đến 2 năm, tùy theo mức độ lệ thuộc ma túy của người nghiện. Thực tế
đã minh chứng y học và giáo dục, tư vấn, phục hồi hành vi nhân cách là liệu
pháp chính trong công tác cai nghiện ở Việt Nam. Việc HRW nói rằng, Việt Nam
coi "lao động cưỡng bức" là phương pháp chính để điều trị người
nghiện là không có cơ sở.
Các trung tâm cai nghiện ma túy của Việt Nam coi người nghiện
là bệnh nhân chứ không phải là tội phạm. Học viên trong các cơ sở cai nghiện
được đối xử như người bệnh chứ không phải là “tù nhân”. Một trong những nguyên
nhân chính khiến nhiều người sau cai nghiện ma túy lại tái nghiện là do
thiếu việc làm và thiếu tay nghề được đào tạo. Không có tay nghề chuyên môn nên
khả năng tìm kiếm công việc rất khó khăn. Nhằm hỗ trợ người sau cai nghiện tăng
cơ hội tìm việc làm hoặc tự tạo việc làm, ổn định cuộc sống khi trở về tái hòa
nhập cộng đồng, Nghị định số 135/2004/NĐ-CP của Chính phủ Việt Nam quy định
trách nhiệm của các trung tâm trong tổ chức dạy nghề, hướng nghiệp cho đối
tượng trong thời gian cai nghiện. Việc dạy nghề cho người nghiện tại các trung
tâm được thực hiện theo hướng dẫn tại Thông tư số 12/2004/TT-BLĐTBXH của Bộ Lao
động-Thương binh và Xã hội. Theo đó, trung tâm căn cứ vào nhu cầu của thị
trường lao động tại địa phương, trình độ, sức khỏe, nhu cầu của học viên và
điều kiện của trung tâm để tổ chức dạy nghề. Hình thức dạy nghề cho người cai
nghiện tại trung tâm là dạy nghề ngắn hạn dưới một năm. Việc dạy nghề tại trung
tâm được tổ chức theo hình thức vừa học vừa làm. Theo báo cáo của Bộ Lao
động-Thương binh và Xã hội trong 5 năm từ 2006 đến 2010, Việt Nam đã có 30.697
người cai nghiện tại các trung tâm được học nghề. Bên cạnh việc học nghề, người
cai nghiện tại trung tâm còn được tham gia chương trình lao động trị liệu để
rèn luyện sức khỏe, nâng cao kỹ năng sống, kỹ năng nghề nghiệp và phát triển
nhận thức về giá trị của sức lao động, trách nhiệm với bản thân và xã hội. Học
viên khi tham gia lao động được trang bị đầy đủ các thiết bị, dụng cụ bảo hộ
lao động cần thiết, phù hợp với từng loại công việc; được hưởng các chế độ về
an toàn lao động, bảo hộ lao động, bảo hiểm… và hoàn toàn được hưởng thành quả
lao động mà mình làm ra theo quy định của Bộ luật Lao động. Cần phải khẳng định
rằng, lao động trị liệu trong các cơ sở cai nghiện ở Việt Nam không phải là lao
động sản xuất mang tính kinh doanh, vì mục đích lợi nhuận như HRW xuyên tạc.
Cũng như mọi quốc gia trên thế giới, luật pháp Việt Nam quy
định rõ trách nhiệm của cơ sở cai nghiện và người nghiện. Những cán bộ, nhân
viên của các cơ sở cai nghiện có sai phạm; những người nghiện cố tình tái phạm,
không chịu học tập, rèn luyện tiến bộ sẽ bị xử lý nghiêm minh. Theo Điều 30,
Luật Phòng, chống ma túy (năm 2000) thì trong thời gian cai nghiện bắt buộc,
người nghiện ma túy có trách nhiệm: Tuân thủ nội quy và chịu sự quản lý, giáo
dục của cơ sở cai nghiện bắt buộc; lao động, học tập, chữa bệnh để cai nghiện
và góp phần bảo đảm đời sống trong thời gian cai nghiện. Cũng theo luật này
(Điều 32) thì trong cơ sở cai nghiện, những người nghiện ma túy sau đây phải
được bố trí vào các khu vực tách riêng với những người nghiện ma túy khác để
quản lý và chữa bệnh: Người chưa thành niên, phụ nữ, người có bệnh truyền nhiễm
nguy hiểm, người đã cai nghiện nhiều lần hoặc có hành vi gây rối trật tự. Cơ sở
cai nghiện ma túy có trách nhiệm thực hiện đúng phương pháp cai nghiện đã được
cơ quan có thẩm quyền duyệt; tổ chức lao động, học tập, chữa bệnh cho người cai
nghiện ma túy. Người đứng đầu cơ sở cai nghiện ma túy được quyết định áp dụng
các biện pháp cưỡng chế theo quy định của pháp luật để quản lý chặt chẽ, giáo
dục, chữa bệnh cho người cai nghiện... Trong các cơ sở cai nghiện ma túy của
Việt Nam, người cai nghiện ma túy luôn được tôn trọng, bảo vệ danh dự, nhân
phẩm, tính mạng, sức khỏe và tài sản, không có chuyện người nghiện bị
"giam giữ", "đánh đập", "cưỡng bức lao động" hay
phân biệt đối xử như HRW vu cáo.
Thực tế chứng minh cai nghiện bắt buộc là biện pháp nhân văn,
hiệu quả, có lợi cho cả cá nhân người nghiện và cộng đồng xã hội. Thông qua các
liệu pháp về y tế, tâm lý, giáo dục, lao động, mỗi năm các trung tâm cai nghiện
ở Việt Nam đã điều trị cho hàng chục nghìn người nghiện, giúp họ rời xa ma túy,
phục hồi sức khỏe, trở về tái hòa nhập cộng đồng. Tỷ lệ người tái nghiện tại
Việt Nam ngày càng có xu hướng giảm. Tại Hội nghị cấp cao Đại hội đồng Liên hợp
quốc về phòng, chống HIV/AIDS tổ chức tại Mỹ tháng 6-2011, những kết quả trong
cuộc chiến chống HIV/AIDS, đặc biệt là những nỗ lực trong điều trị cai nghiện
góp phần quan trọng giảm lây nhiễm HIV của Việt Nam đã được cộng đồng quốc tế
đánh giá cao... Những kết quả mà Việt Nam đạt được trong công tác cai
nghiện đã minh chứng, bản phúc trình mà HRW vừa công bố là thiếu cơ sở, không
khách quan, xuyên tạc sự thật, nhằm dụng ý xấu và không thể chấp nhận được.
Phùng Kim Lân
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét