KHÔNG THỂ CÓ THỨ “TỰ DO BÁO CHÍ” NGOÀI VÒNG PHÁP LUẬT

                                                                                    

Tự do báo chí là một quyền cơ bản của con người. Song thực hiện quyền đó ra sao lại phải căn cứ vào quy định của các điều ước quốc tế và truyền thống văn hóa, đạo đức, chế độ xã hội, hệ thống luật pháp của mỗi quốc gia. Đó là sự tất yếu khách quan mà mỗi tổ chức và cá nhân ở bất cứ quốc gia nào, trong đó có Việt Nam đều phải tuân thủ. Mọi tổ chức, cá nhân lợi dụng quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí xâm phạm tới quyền và lợi ích của mọi cá nhân, tổ chức và lợi ích quốc gia, dân tộc là vi phạm pháp luật và nhất thiết bị nghiêm trị. Có như vậy, quyền tự do báo chí mới được sử dụng một cách thiết thực, hiệu quả, có ý nghĩa tích cực với xã hội theo tinh thần “Sống và làm việc theo Hiến pháp, pháp luật”. Điều 19, Tuyên ngôn quốc tế nhân quyền Liên hợp quốc (Tuyên ngôn) khẳng định:“Mọi người đều có quyền tự do ngôn luận và bày tỏ ý kiến. Quyền này bao gồm sự tự do giữ quan điểm không có sự can thiệp và sự tự do tìm kiếm, tiếp nhận, chia sẻ những ý tưởng và thông tin bằng bất kỳ phương tiện truyền thông nào và không có biên giới”. Song, tại Khoản 2, Điều 29, Tuyên ngôn lại chỉ rõ: “Trong khi thực hiện các quyền và quyền tự do cho cá nhân mọi người chỉ phải tuân thủ các hạn chế do luật định nhằm mục đích duy nhất là bảo đảm việc thừa nhận, tôn trọng đối với các quyền và quyền tự do của những người khác, đáp ứng được những đòi hỏi chính đáng về đạo đức, trật tự công cộng, phúc lợi chung trong một xã hội dân chủ”. Công ước Quốc tế về các quyền dân sự và chính trị của Liên hợp quốc (Công ước), tại Khoản 2, Điều 19, khẳng định: “Mọi người đều có quyền tự do phát biểu quan điểm; quyền này bao gồm quyền tự do tìm kiếm, tiếp nhận, và phổ biến mọi tin tức và ý kiến bằng truyền khẩu, bút tự hay ấn phẩm, dưới hình thức nghệ thuật, hay bằng mọi phương tiện truyền thông khác, không kể biên giới quốc gia” và Khoản 3, Điều 19, Công ước chỉ rõ: “Việc hành xử quyền tự do phát biểu quan điểm (ghi ở khoản 2 nói trên) đòi hỏi đương sự phải có các bổn phận, trách nhiệm đặc biệt. Quyền này chỉ có thể bị giới hạn bởi pháp luật vì nhu cầu: a. Tôn trọng các quyền tự do và thanh danh của người khác; b. Bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự công cộng, sức khỏe công cộng hay đạo lý”.

Như mọi quốc gia dân chủ trên thế giới, Việt Nam thừa nhận quyền tự do báo chí đã được quy định trong Tuyên ngôn, Công ước; đồng thời, căn cứ vào thực tiễn đất nước đã cụ thể hóa thành những quy định trong hệ thống luật pháp để mọi tổ chức và công dân thực hiện. Hiến pháp của Việt Nam năm 1946 (Hiến pháp đầu tiên) và được sửa đổi, bổ sung (năm: 1959, 1980, 1992, 2013), đều khẳng định người dân có quyền tự do báo chí và được pháp luật bảo đảm. Khoản 2, Điều 14,  Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, năm 2013 ghi rõ: “Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của pháp luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng” và Điều 25, khẳng định: “Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, lập hội, biểu tình. Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định”. Theo đó, Nhà nước Việt Nam đã cụ thể hóa việc thực hiện quyền con người, quyền công dân, trong đó có quyền tự do báo chí thành các điều luật ở các bộ luật, luật, như: Bộ luật Hình sự năm 2015, Luật An ninh quốc gia năm 2004, Luật Báo chí năm 2016, v.v. Đặc biệt, Điều 1, Luật Báo chí năm 2016, chỉ rõ “Phạm vi Điều chỉnh: Luật này quy định về quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân; tổ chức và hoạt động báo chí; quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia và có liên quan đến hoạt động báo chí; quản lý nhà nước về báo chí”. Đây là sự luật hóa quyền tự do báo chí và xác lập nội dung luật pháp tương ứng, nhằm tạo điều kiện bảo đảm tốt nhất cho việc thực thi quyền tự do báo chí của mỗi tổ chức, cá nhân. Điều 10, Luật Báo chí 2016, quy định công dân có quyền tự do: sáng tạo tác phẩm báo chí; cung cấp thông tin cho báo chí; phản hồi thông tin trên báo chí; tiếp cận thông tin báo chí; liên kết với cơ quan báo chí thực hiện sản phẩm báo chí; in, phát hành báo in. Điều 11, của Luật, quy định công dân có quyền tự do ngôn luận trên báo chí, như: phát biểu ý kiến về tình hình đất nước và thế giới; tham gia ý kiến xây dựng và thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; góp ý kiến, phê bình, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo trên báo chí đối với các tổ chức của Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp và các tổ chức, cá nhân khác. Điều 12, của Luật, quy định: cơ quan báo chí phải đăng, phát kiến nghị, phê bình, tin, bài, ảnh, tác phẩm báo chí khác của công dân phù hợp với tôn chỉ, mục đích; trường hợp không đăng, phát phải trả lời, nêu rõ lý do khi có yêu cầu; trả lời hoặc yêu cầu tổ chức, người có thẩm quyền trả lời bằng văn bản hoặc trả lời trên báo chí về kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân gửi đến. Điều 13 của luật cũng quy định rõ: Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi để công dân thực hiện các quyền này và để báo chí phát huy đúng vai trò của mình; báo chí, nhà báo hoạt động trong khuôn khổ pháp luật và được Nhà nước bảo hộ; không ai được lạm dụng quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và công dân; báo chí không bị kiểm duyệt trước khi in, truyền dẫn và phát sóng. Nhà nước Việt nam không chấp nhận báo chí tự do “ngoài vòng pháp luật”. Những cá nhân, tổ chức lợi dụng báo chí để “tự do” xuyên tạc sự thật, bôi nhọ lịch sử, kích động gây rối an ninh trật tự, chia rẽ, gây hận thù, truyền bá chủ nghĩa ly khai, can thiệp vào công việc nội bộ nước khác, tung ra những thông tin, hình ảnh khiêu dâm, kích dục độc hại không phù hợp với thuần phong mỹ tục của dân tộc,… sẽ bị nghiêm trị. Riêng nội dung này, ngay ở Hoa Kỳ,  quốc gia vốn được coi là “đất nước của tự do báo chí”, Điều 2358, Bộ luật Hình sự Hoa Kỳ nghiêm cấm: “In ấn, xuất bản, biên tập, phát thanh, truyền bá, buôn bán, phân phối hoặc trưng bày công khai bất kỳ tài liệu viết hoặc in nào có nội dung vận động, xúi giục hoặc giảng giải về trách nhiệm, sự cần thiết tham vọng hoặc tính đúng đắn của hành vi lật đổ hoặc tiêu diệt bất kỳ chính quyền cấp nào tại Hoa Kỳ bằng vũ lực hoặc bạo lực”.

Hiện thực trên cho thấy, luật pháp quốc tế cũng như pháp luật các quốc gia đều thừa nhận quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận trên báo chí của mọi tổ chức, cá nhân, nhưng cũng khẳng định, đó không phải là quyền “tự do tuyệt đối”. Khi thực hiện quyền này, con người phải chịu những hạn chế nhất định nhằm bảo vệ lợi ích chung của xã hội, nhà nước, của người dân. Như vậy, cả về lý luận, thực tiễn và pháp lý đều khẳng định, tự do báo chí luôn phải tuân thủ pháp luật; không thể có thứ “tự do báo chí” ngoài vòng pháp luật.

Thế nhưng, bất chấp lẽ phải, bằng nhiều thủ đoạn, phương tiện khác nhau, các thế lực thù địch lợi dụng quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận trên báo chí, tìm mọi cách tác động Quốc hội Hoa Kỳ và các nước phương Tây, tổ chức quốc tế thông qua các dự luật, nghị quyết, báo cáo thường niên,… để xuyên tạc, vu khống Việt Nam: “Không có tự do ngôn luận, tự do báo chí”, “Nhà nước Việt Nam kiểm soát và bóp nghẹt quyền tự do báo chí, tự do internet”, v.v. Chúng ra sức lôi kéo một số chính khách cực đoan trong Quốc hội Hoa Kỳ, Anh, Ca-na-đa, Úc,… tổ chức điều trần, hội thảo,… đồng thời, tổ chức ra các tờ báo, kênh phát thanh - truyền hình và lập hàng nghìn báo điện tử, blog phản động tiếng Việt. Thực chất của chúng là nhằm làm cho mọi tổ chức, cá nhân hiểu lầm rằng: tự do báo chí là một quyền tuyệt đối; cổ xúy các phần tử cơ hội, bất mãn, các đối tượng chống đối lợi dụng quyền tự do báo chí hoạt động chống phá Nhà nước Việt Nam tích cực và quyết liệt hơn.

Thực tế cho thấy, với đường lối nhất quán của Đảng và hệ thống pháp luật chặt chẽ, khoa học, sát thực tiễn của Nhà nước, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn trong việc bảo đảm quyền tự do báo chí của người dân. Hiện nay, Việt Nam có hơn 18.000 nhà báo được cấp thẻ, làm việc ở gần 900 cơ quan báo chí đủ các loại hình từ truyền thống đến hiện đại. Các cơ quan báo chí đều có tôn chỉ, mục đích rõ ràng, cơ sở vật chất ngày càng hiện đại, đội ngũ nhà báo đang hằng ngày, hằng giờ chuyển tải thông tin trong nước và quốc tế một cách khách quan, trung thực, đáp ứng đầy đủ nhu cầu người dân. Không những thế, báo chí còn là diễn đàn, phương tiện phản biện xã hội tích cực, tham gia có hiệu quả trong đấu tranh, ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống,… xây dựng xã hội dân chủ, văn minh, tiến bộ. Vì thế, báo chí Việt Nam thực sự trở thành cầu nối giữa “lòng dân, ý Đảng”, tạo đồng thuận xã hội, thúc đẩy công cuộc xây dựng, phát triển đất nước; là phương tiện kiểm tra, giám sát thực thi pháp luật, công cụ bảo vệ lợi ích xã hội và quyền, nghĩa vụ của người dân. Bên cạnh đó, qua mạng internet người dân Việt Nam còn được tiếp nhận nhiều thông tin từ những hãng thông tấn, báo chí lớn, như: CNN, BBC, TV5, NHK, DW, Australia Network, KBS, Bloomberg, AFP, AP, Reuters, Kyodo, v.v. Vì thế, nhiều tổ chức và chuyên gia quốc tế đánh giá: Việt Nam là quốc gia có tốc độ phát triển internet hàng đầu khu vực, đặc biệt là mạng Facebook. Hiện tại, Việt Nam có 50 triệu người sở hữu tài khoản Facebook; trong đó, 30 triệu người truy cập hằng ngày thông qua thiết bị di động và là quốc gia có lượng người dùng internet lớn thứ 3 tại khu vực Đông Nam Á. Đây là minh chứng sinh động cho việc bảo đảm quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận trên báo chí, tự do internet ở Việt Nam. Tự nó, bác bỏ mọi luận điệu xuyên tạc, vu cáo “Nhà nước Việt Nam kiểm soát và bóp nghẹt quyền tự do báo chí, tự do internet”. Cần khẳng định rằng: đây là những cáo buộc vô căn cứ, không chỉ xuyên tạc quyền tự do báo chí ở Việt Nam, mà còn vi phạm những quy định của luật pháp quốc tế về quyền con người, quyền công dân, cũng như pháp luật Việt Nam. Mọi hành động lợi dụng tự do báo chí phục vụ cho những mưu đồ xấu, vi phạm dân chủ, đạo đức và thuần phong mỹ tục, pháp luật nhất thiết phải bị nghiêm trị./.