Với bản chất nhân
văn, Nhà nước Việt Nam luôn bảo hộ bằng pháp luật và có chính sách ưu tiên đặc
biệt với những nhóm yếu thế như phụ nữ, trẻ em, người cao tuổi, người khuyết
tật, người nghèo, người dân tộc thiểu số...
Những năm qua, cùng
với việc bổ sung, hoàn thiện pháp luật, Nhà nước ta còn ban hành, thực thi
nhiều chính sách thiết thực để cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của các
đối tượng này.
Cương lĩnh xây dựng
đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm
2011) nêu định hướng "thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng
bước và từng chính sách phát triển". Nhìn lại lịch sử, phải khẳng định,
công việc này đã được thực hiện bền bỉ ngay từ khi nước ta giành được độc lập
vào năm 1945.
Như với các dân tộc
thiểu số, Ðiều 8 Hiến pháp năm 1946 viết: "Ngoài sự bình đẳng về quyền
lợi, những quốc dân thiểu số được giúp đỡ về mọi phương diện để chóng tiến kịp
trình độ chung", và ngày 29-4-1955, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh
229/SL nhằm ưu tiên, bảo đảm quyền của các dân tộc thiểu số. Ðiều 6 Sắc lệnh
nêu rõ: "Các dân tộc thiểu số đều có quyền tự do phát triển tiếng nói và
chữ viết của mình, có quyền tự do giữ gìn hay là cải thiện phong tục tập quán,
có quyền tự do tín ngưỡng, và được Chính phủ giúp đỡ phát triển về mọi mặt
chính trị kinh tế, văn hóa xã hội". Ðó là thí dụ cụ thể về chính sách dân
tộc nhất quán để tạo nên sức mạnh đại đoàn kết toàn dân trong sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Quyền chính trị cho
các nhóm yếu thế, biểu hiện rất rõ trong cơ cấu người dân tộc thiểu số, cơ cấu
vùng, miền,... ở các cơ quan Ðảng và Nhà nước. Số lượng đại biểu Quốc hội là
người dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ cao so với tỷ lệ dân số: 17,27%, trong HÐND
cấp tỉnh là 18%, cấp huyện là 20% và cấp xã là 22,5%. Về cuộc sống, đến nay hầu
như các xã vùng dân tộc thiểu số đã có đường giao thông, điện, nước sạch,
trường học, trạm y tế, bưu điện, 85% số người dân tộc thiểu số được xem truyền
hình, 92% được nghe đài phát thanh.
Nhà nước đang triển
khai nhiều chính sách hỗ trợ sản xuất, đào tạo nhân lực, từng bước cải thiện
đời sống cho đồng bào các dân tộc thiểu số, như Quyết định số 133 năm 1998 của
Thủ tướng Chính phủ về Dự án hỗ trợ dân tộc đặc biệt khó khăn; Thông tư liên
tịch số 912 năm 2001 của Ủy ban Dân tộc và Miền núi, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch
và Ðầu tư về hướng dẫn thực hiện chính sách hỗ trợ hộ dân tộc thiểu số đặc biệt
khó khăn; các chương trình phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn
vùng đồng bào dân tộc miền núi như 135,...
Một số chuyên gia
độc lập quốc tế về các vấn đề thiểu số được mời đến thăm và tìm hiểu về đời
sống của người dân tộc thiểu số ở Việt Nam. Sau một chuyến đi như thế, bà Gay
McDougall, chuyên gia về quyền của người dân tộc thiểu số đã đánh giá rất cao
quyết tâm chính trị, các chính sách, chương trình và biện pháp của Nhà nước
Việt Nam trong việc bảo đảm quyền của các dân tộc thiểu số trên mọi lĩnh vực
giáo dục, y tế, tạo việc làm, giữ gìn bản sắc văn hóa, ngôn ngữ, truyền thống,
nhất là trong xóa đói, giảm nghèo. Trong một phiên họp tại trụ sở Hội đồng nhân
quyền LHQ ở Geneva, bà Gay McDougall đã khẳng định việc bảo đảm quyền của các
dân tộc thiểu số là ưu tiên cao của Việt Nam, được thể hiện trong pháp luật,
chính sách, các chương trình phát triển kinh tế - xã hội.
Tuy Nhà nước đã hết
sức cố gắng, nhưng do phần lớn đồng bào dân tộc thiểu số cư trú ở vùng miền núi,
điều kiện địa lý hết sức khó khăn, nên việc bảo đảm quyền con người ở một số
nơi cũng còn gặp trở ngại, nhất là về cải thiện đời sống. Thực tế khách quan
này đã được quốc tế thừa nhận, nhưng một số tổ chức vẫn tìm cách bẻ quẹo vấn đề
theo hướng tiêu cực để xuyên tạc, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc.
Như "Quỹ người
Thượng" có trụ sở ở nước ngoài vu cáo Nhà nước Việt Nam đàn áp, bắt giam,
cưỡng bức người dân tộc thiểu số phải bỏ đạo Tin lành, kích động bạo loạn. Một
số tổ chức khác mượn vỏ bọc hoạt động tôn giáo, dân tộc để đưa tin thất thiệt,
nhằm gây bất ổn. Ðể phân định bản chất vấn đề, một mặt Nhà nước Việt Nam tạo
điều kiện để đồng bào các dân tộc thiểu số hoạt động tôn giáo, tín ngưỡng, một
mặt xử lý nghiêm minh hành vi lợi dụng tôn giáo, tín ngưỡng để xâm hại an ninh
quốc gia, xuyên tạc chính sách đúng đắn của Nhà nước.
Không thể phủ nhận
thành quả nhân quyền ở Việt Nam, nhất là với các nhóm yếu thế, như người khuyết
tật chẳng hạn. Nhóm yếu thế này chiếm gần 7% dân số Việt Nam, trong đó không ít
người là nạn nhân của chiến tranh. Từ năm 1998, Quốc hội Việt Nam đã thông qua
Pháp lệnh về người tàn tật, đến năm 2010 thông qua Luật Người khuyết tật cùng
với nhiều chính sách bảo đảm các quyền ưu tiên về học tập, lao động, sinh hoạt
cho nhóm này. Ðến nay, người khuyết tật được hưởng nhiều ưu tiên như ưu tiên
mua vé, sắp xếp chỗ ngồi khi tham gia giao thông, ưu tiên khám, chữa bệnh,...
Ðặc biệt, trẻ em khuyết tật được học các trường, lớp chuyên biệt với chương
trình dạy riêng, phụ nữ khuyết tật được ưu tiên tạo việc làm...
Từng bước loại bỏ
quan niệm "trọng nam khinh nữ" còn tồn tại ở một bộ phận trong xã
hội, Nhà nước Việt Nam cũng cố gắng bảo đảm các quyền của phụ nữ và đạt được
tiến bộ rõ rệt. Không chờ đến khi Luật Bình đẳng giới được thông qua năm 2006,
các quyền dân sự, chính trị, xã hội của phụ nữ đã được thực hiện trước đó rất
lâu với quan tâm rất lớn. Chính phủ còn ban hành Nghị định quy định trách nhiệm
của cơ quan quản lý hành chính nhà nước trong việc bảo đảm cho các cấp Hội Liên
hiệp Phụ nữ Việt Nam tham gia quản lý nhà nước (Nghị định số 19/2003/NÐ-CP).
Mới đây, Bộ luật
Lao động (sửa đổi) quy định tăng thời gian nghỉ thai sản của lao động nữ từ bốn
tháng lên sáu tháng. Việt Nam có tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội chiếm tới 24,4% là
một tỷ lệ cao so với khu vực và thế giới. Cùng với đó là tỷ lệ 92% phụ nữ biết
chữ, tỷ lệ nữ sinh viên chiếm hơn 50%; có 30,53% thạc sĩ là nữ và 17,1%
tiến sĩ là nữ. Hiện nay, Nhà nước Việt Nam đang cùng toàn dân phấn đấu xóa bỏ
bạo lực giới và bạo lực gia đình, thu hẹp khoảng cách về việc làm, thu nhập,
địa vị xã hội giữa nam và nữ.
Công tác bảo vệ,
chăm sóc và giáo dục trẻ em của Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá cao,
dành nhiều quan tâm. Pháp luật về trẻ em cơ bản được hoàn thiện, tạo khung pháp
lý cho việc thực hiện chính sách của Nhà nước về trẻ em. Nhiều chương trình lớn
nhằm bảo đảm quyền trẻ em được thực hiện với quyết tâm lớn và đạt được các
thành tựu ấn tượng như tiêm chủng cho trẻ em, hỗ trợ bảo hiểm y tế, khám chữa
bệnh miễn phí cho trẻ em dưới 6 tuổi, phổ cập giáo dục tiểu học và THCS, phát
triển giáo dục mầm non,...
Các nhóm trẻ em có
hoàn cảnh đặc biệt khó khăn nhận được nhiều sự quan tâm của Nhà nước và xã hội.
Ðó là trẻ em mồ côi không nơi nương tựa, trẻ em bị bỏ rơi; trẻ em khuyết tật,
tàn tật; trẻ em là nạn nhân của chất độc hóa học; trẻ em nhiễm HIV/AIDS; trẻ em
phải làm việc nặng nhọc, nguy hiểm, tiếp xúc với chất độc hại; trẻ em phải làm
việc xa gia đình; trẻ em lang thang; trẻ em bị xâm hại tình dục; trẻ em nghiện
ma túy; trẻ em vi phạm pháp luật. Các chính sách được ban hành đã bao trùm các
nhóm trẻ này, công tác chăm sóc trẻ ngày càng được đầu tư nhiều hơn.
Người cao tuổi nước
ta được chăm sóc, bảo vệ không chỉ theo quy định tại Luật Người cao tuổi
(2010), mà còn theo văn hóa truyền thống "kính già, yêu trẻ" của dân
tộc. Nhiều điều luật quy định ưu tiên cho người cao tuổi để họ được hưởng các
dịch vụ y tế, đi lại, văn hóa, thể thao. Những người 80 tuổi trở lên không có
lương hưu và bảo hiểm xã hội sẽ được trợ cấp hằng tháng, được hưởng bảo hiểm y tế,
được hỗ trợ chi phí mai táng khi qua đời... Ðến nay, số người cao tuổi được
hưởng trợ cấp xã hội ngày càng cao, vì có nhiều người cao tuổi là dân tộc thiểu
số, thuộc hộ nghèo, người khuyết tật, lao động nghỉ hưu, người có công với cách
mạng như bà mẹ Việt Nam Anh hùng, cựu thanh niên xung phong, thương binh,...
Cùng với đó là
những chương trình hỗ trợ giúp người nghèo có điều kiện để thoát nghèo, tự vươn
lên, phấn đấu không phải là gánh nặng xã hội mà trở thành lao động xã hội.
Trong 5 năm qua, thu nhập bình quân của hộ nghèo tăng gần hai lần. Một số lớn
người dân đã thật sự thoát nghèo, đang hướng tới chất lượng sống mới. Không chỉ
người nghèo ở nông thôn được hưởng lợi từ chính sách của Nhà nước, mà các đối
tượng học sinh, sinh viên nghèo, người có thu nhập thấp ở khu vực đô thị, công
nhân tại các khu công nghiệp đều có các chính sách ưu tiên riêng. Gần đây,
quyền của người lao động còn được quan tâm bảo vệ tốt hơn trong Bộ luật Lao
động (sửa đổi, 2012), Luật Công đoàn (2012),...
Theo báo cáo toàn
cầu của Chương trình Phát triển LHQ (UNDP), chỉ số phát triển con người của
Việt Nam đã tăng 41% trong vòng hai thập kỷ qua; Việt Nam là một trong hơn 40
quốc gia đang phát triển đạt được những thành tựu hơn cả mong đợi. Kết quả đó
thể hiện quyết tâm vì mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công
bằng, văn minh" mà toàn Ðảng, toàn dân, toàn quân ta đang hướng tới, đồng
thời khẳng định bản chất tốt đẹp của chế độ ta. Tuy nhiên, để hiện thực hóa
pháp luật, chính sách, đòi hỏi sự kiên trì và quyết tâm lớn của các cấp, các
ngành và của toàn xã hội.
Chăm lo cho các
nhóm yếu thế trong điều kiện đất nước còn nghèo thì càng cần có quyết tâm cao
hơn, ý chí mạnh mẽ hơn. Những nỗ lực trong nước là yếu tố quyết định, nhưng sự
giúp đỡ từ nước ngoài, Việt kiều, các tổ chức quốc tế đóng vai trò hết sức to
lớn. Với sự đồng lòng của mọi người dân yêu nước, rồi đây Việt Nam sẽ không chỉ
là một điển hình trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo của cộng đồng quốc tế, mà
còn tạo nên sự bứt phá trong phát triển kinh tế - xã hội mà trong đó có sự đóng
góp của các nhóm yếu thế.
NHẬT
MINH
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét